پیامدهای انسداد تنگه هرمز برای اقتصاد آمریکا

دکتررضادریایی پیما با اشاره به پیامدهای اقتصادی تنگه هرمز نوشت:

به گزارش هیرونی؛ تنگه هرمز به عنوان یکی ازمهمترین گلوگا ه های زئوپلیتیکی و انرژی جهان نقش حیاتی در اتصال خلیج فارس به آب های آزاد و تضمین جریان مستمر صادرات نفت وگاز ایفا می کتد،اهمیت این گذرگاه نه تنها ناشی ازحجم بالای ترانزیت انرژی است، بلکه ازفقدان مسیرهای جایگزین کارآمد نیزسرچشمه می گیرد.به گونه ای که هرگونه اختلال درعملکرد آن، بلافاصله برتعادل بازار جهانی انرژی وثبات اقتصادی قدرت های بزرگ تاثیرگذار خواهد بود،تمرکز اصلی تحلیل اینجانب بر بررسی پیامدهای انسداد احتمالی تنگه هرمز براقتصاد ایالات متحده آمریکا قرار دارد.اقتصادی که اگرچه درسالهای اخیر وابستگی مستقیم خود به واردات نفت ازخلیج فارس را کاهش داده، اما همچنان درمعرض تاثیرات غیرمستقیم ناشی از شوک های انرزی جهان است.تحلیل صورت گرفته برسه سطح زمانی استوار است.۱.درسطح کوتاه مدت ۲.درسطح میان مدت ۳.درسطح بلند مدت.

درسطح کوتاه مدت ،شوک فوری همچون جهش قیمت نفت ،افزایش تورم ونوسانات بازارهای مالی،فشار گسترده ای برمعیشت خانوار،صنایع وثبات اقتصادی آمریکا وارد می سازد.درسطح میان مدت،این بحران با افزایش هزینه های تولید واختلال در زنجیره های تامین ،رشد اقتصادی را کند کرده وسیاست های پولی ومالی را دروضعیت دشوارقرار می دهد در حالی که ساختار بازار کار وتراز تجاری نیز دچار تغییرات معنادار می شوند.درافق بلندمدت پیامدها به حوزه های راهبردی تری تسری می یابد،ازجمله تغییر درسیاست های انرژی ،سرمایه گذاری درمنابع جایگزین ،بازتعریف روابط ژئوپلیتیکی و دگرگونی درساختاراقتصادی آمریکا. درمجموع انسداد تنگه هرمز نه تنها یک بحران مقطعی بلکه محرکی برای بازاندیشی در راهبردهای کلان اقتصادی و امنیتی آمریکا خواهد بود.اهمیت وجایگاه تنگه هرمز به لحاظ این که درجنوب غربی آسیا و محل اتصال خلیج فارس به دریای عمان واقیانوس هند واقع شده یکی از باریک ترین و پر رفت وآمد ترین گذرگاه های آبی جهان بشمار می رود.تنگه هرمز نه تنها مسیر اصلی صادرات نفت کشورهای خلیج فارس است، بلکه برای تجارت بین المللی کالا نیز نقش تسهیل گر دارد. اهمیت استراتژیک خلیج فارس شامل،موقعیت جغرافیایی،بازارهای انرژی،تجارت دریایی،گلوگاه استراتزیک،کارکردهای اقتصادی،امنیت بین الملل و معماری قدرت جهانی می باشد.باتوجه به ارزیابی ها، اهمیت استراتژیک تنگه هرمز بیانگر آن است که جایگاه تنگه هرمز،تنها درقالب جغرافیا یا اقتصاد تعریف نمی شود،بلکه محصولی هم افزایی میان عوامل متعددی است.بدین تربیت تنگه هرمز به یک عنصر کلیدی در معماری امنیت و اقتصاد جهانی تبدیل شده است.

درسطح کوتاه مدت پیامدهای اقتصادی ،جهش قیمت نفت و بنزین،افزایش تورم درآمریکا،نوسانات بازارهای مالی،اختلال در زنجیره تامین، پیامدهای گسترده برجریان تجارت بین المللی و اقتصاد ایالات متحده می تواند داشته باشد. ودیگری واکنش های سیاستی فوری دولت ایالات متحده استفاده ازذخایراستراتزیک نفت برای جبران اختلال در عرضه جهانی است ویامداخلات پولی و مالی برای کنترل اثرات تورمی ناشی ازبحران اشاره کرد.وامادرمیان مدت پیامدهای اقتصادی انسدادتنگه هرمز برایالات متحده آمریکا از مرحله واکنش های اضطراری فراتر رفته و به حوزه های عمیق تری چون بازتنطیم ساختارهای تولید،تغییرالگوی تجارت و بازتعریف ژئوپلتیکی گسترش می یابد.که شامل رشد اقتصادی وتولید ناخالص داخلی ،تورم سیاست پولی،بازارکار،تجارت و تراز پرداخت ها،بودجه دولت و فشارهای بین المللی.دربازه میان مدت،اقتصاد آمریکا تاحدی بامکانیزم های جایگزین مانند افزایش تولید ناخالص داخلی و تغییرالگوهای مصرف خود را تطبیق می دهد،اما اثرات منفی برتولید ناخالص داخلی همچنان قابل پیگیری است.تورم وسیاست پولی ناشی از انسداد تنگه هرمز می تواند به سرعت به فشارهای تورمی در اقتصاد آمریکا منجرشود.بازار کاروصنایع گوناگون درواکنش به شوک های نفتی ،به ویژه درصنایع وابسته به انرژی با افزایش قابل توجهی در بی ثباتی روبه‌رو می شود.تجارت وترازپرداخت ها که اختلال درجریان نفت عبوری ازتنگه هرمز می تواندبه سرعت بر تراز تجاری آمریکا تاثیربگذارد،حتی باوجود اینکه آمریکا درسال های اخیر به صادرکننده خالص انرژی تبدیل شده است.انسداد احتمالی تنگه هرمز به عنوان یکی از حساس ترین گذرگاه های انرژی جهان واکنش فوری قدرت های مالی منطقه ای و فرامنطقه ای را برانگیخته است.ایالات متحده دراین چارچوب،سیاست بازدارندگی فعال را با اعزام ناوهای جنگی و انجام رزمایش های مشترک با متحدان خود دنبال می کند.که هدف اصلی این اقدامات ،اطمینان ازحفظ جریان آزاد انرژی وجلوگیری ازایجاد اختلالات عمده دربازارجهانی نفت است.اما درسطح بلند مدت پیامدهای اقتصادی ناشی از انسدادیامحدود شدن تنگه هرمز براقتصاد آمریکا فراتر از شوک های اولیه قیمتی واختلالات کوتاه مدت خواهد بود.این تحولات می تواند ساختارسیاست انرژی کشور رابازتعریف کرده ومسیر دستیابی به استقلال انرژی راتحت تاثیر قرار دهد.سیاست انرژی واستقلال انرژی ایالات متحده دربلندمدت درواکنش به اختلالات احتمالی در تنگه هرمز ،ناگزیربه بازنگری عمیق در اهداف وابزارهای خود خواهد کرد.کاهش اتکابه واردات نفت خام ازمنطقه خلیج فارس بعنوان یک اولویت راهبردی مطرح می شود.موقعیت ژئوپلتیکی ایالات متحده درپی بروز اختلال درتنگه هرمز،تحت تاثیرتغییرات گسترده در معادلات قدرت منطقه ای وجهانی قرار خواهد گرفت ،کنترل یامحدودیت دراین مسیرحیاتی به طور مستقیم برتوان ایالات متحده برای حفظ برتری خود در امنیت انرژی جهانی اثرگذاراست. نقش آمریکا درتضمین امنیت خطوط کشتیرانی وحفظ جریان آزاد تجارت ، دراین سناریو پررنگ تر می شود.این شرایط موجب افزایش نیاز به همکاری های همه جانبه بامتحدان سنتی وقدرت های نوطهورخواهد شد.درعین حال افزایش فعالیت های نظامی وامنیتی ازمنطقه خلیج فارس برای محافظت از منافع اقتصادی وانرژی اجتناب ناپذیر خواهدبود.ساختاربازارجهانی نفت به عنوان یکی از مهمترین بازارهای کالایی جهان ،به شدت تحت تاثیر شوک های ژئوپلتیکی قرارمی گیرد.سهم نفت عبوری ازتنگه هرمز بیش از ۲۰درصد تجارت جهانی نفت خام است. که هرگونه اختلال در آن می تواند تعادل عرضه وتقاضا را برهم زند. تعادل کلان اقتصادی بلند مدت آمریکا درسناریوی اختلال طولانی مدت درتنگه هرمز به شدت تحت تاثیر پویایی های متقاطع بازارانرژی تجارت خارجی وسیاست های مالی وپولی قرارخواهندگرفت.افزایش پایدارقیمت نفت می تواند اثرات منفی برسایربخش های اقتصادی ایجاد کند وفشاربرشاخص های کلان همچون نرخ تورم،نرخ بهره وتراز حساب جاری را افزایش دهد.

نتیجه‌ گیری:

درافق بلند مدت، انسداد تنگه هرمز به عامل محرکی برای تحول بنیادین در راهبرد انرژی وسیاست خارجی ایالات متحده تبدیل خواهد شد.وابستگی سنتی به منابع انرژی خلیج فارس به تدریج جای خود را به سرمایه گذاری در انرژی های تجدید پذیر، فناوریهای ذخیره سازی وشبکه های توزیع هوشمند خواهد داد.بررسی نهایی نشان می دهد که شدت وگستره پیامدهای اقتصادی انسدادتنگه هرمز ارتباط مستقیم با بازه زمانی انسداد دارد.درصورت انسداد کوتاه مدت (چندروزتاحداکثر۲سال) پیامدهای عمدتا درقالب شوک های قیمتی و مالی فوری بروز می یابندکه بامداخلات اضطراری قابل مدیریت اند.دربازه زمانی میان مدت (۲سال تا۵سال) تداوم بحران موجب کندی رشد اقتصادی فشار پایدار بر بازار ،اختلال درزنجیره های تامین وتشدید کسری بودجه خواهد شد.امادرصورت انسداد بلندمدت(بیش از۵سال) پیامدهابه سطح ساختاری در راهبردی ارتقائ می یابد و می تواند منجر به بازتعریف سیاست انرژی آمریکا،تغییردر روابط ژئوپلیتیکی وتحول درساختار اقتصاد جهانی گردد،بنابراین تمایز میان دوره های کوتاه مدت وبلند مدت انسداد،نقش تعیین کننده ای در ارزیابی میزان تاب آوری اقتصاد ایالات متحده وضرورت تدوین راهبردهای چند لایه برای مقابله با این بحران دارد.